بررسی ساختواژه و نحو گویش کوهسرخی از دیدگاه رده شناسی

رده شناسی عبارت است از مطالعه الگوهایی که بصورت نظام مند در زبانها روی می دهد کرافت (2003). بر این اساس می توان ساختواژه و نحو زبانها و گویش های مختلف را در چارچوب مطالعات رده شناختی مورد بررسی قرار داد و الگوها و ویژگی های رده شناختی آنها را در این حوزه ها تبیین و توصیف نمود.پژوهش حاضر سعی دارد تا با بررسی رده شناختی از ساختواژه تصریفی، ساختواژه اشتقاقی، گروههای نحوی و ساختمان جمله در گویش کوهسرخی،به عنوان گونه ای از زبان فارسی مشخص سازد که این گویش می تواند بر اساس ملاحظات رده شناختی توصیف گردد. برای انجام چنین هدفی، پژوهشگر طی یک تحقیق میدانی به ضبط داستانها، خاطرات و مکالمه آزاد 18 گویشور مرد و 12 گویشور زن بالای 55 سال که همگی بی سواد و با پیش زمینه های اجتماعی گوناگون بوده اند پرداخته است و سپس داده های زبانی حاصل را بر اساس منابع رده شناختی تجزیه و تحلیل کرده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که ساختواژه تصریفی و اشتقاقی ، گروههای نحوی و ساختمان جمله در گویش کوهسرخی بر اساس ملاحظات رده شناختی قابل توصیف است چنانکه اسمها برخی تصریف ها مانند شمار، حالت،معرفگی، نکرگی ونشانه اضافی را می پذیرند.ضمایر بصورت آزاد و واژه بستی هستند فعل ها نشانه تصریفی زمان ، نمود ،وجه ، و جهت (voice) می پذیرند صفتها از نوع شبه اسم و غیر شبه فعل و غیرشبه اسم، وحروف اضافه از نوع پیشین هستند. فرایندهای واژه سازی در این گویش از نوع وندافزایی و ترکیب است.گروه اسمی به دو شکل ساده و مرکب در این گویش وجود دارد گروهای فعلی بر اساس متممی که می پذیرند شامل فعلهای اولیه و ثانویه می گردند. گویش هم دارای ساخت های هسته نشاندار (head-marking) مانند تصریف های جمع و هم وابسته نشاندار (dependent marking) مانند تصریف معرفگی است .ترتیب واژگانی غیر نشاندار گویش بصورت svo، دارای ساختمان جمله ای ساده ، مرکب همپایه و مرکب ناهمپایه است و جمله ها بر اساس کاربرد شامل جملات خبری ، امری،پرسشی و سایر انوع جمله می گردند.